چنان‌چه بارها این‌جا ذکر شده، ما در این بلاگ به‌هیچ وجه قصد «مچ‌گیری» از کسی را نداریم. هدف ما والاتر و وقت ما با ارزش‌تر از آنست که بخواهیم دنبال متقلب بگردیم و هویت آنان را افشا کنیم. اما یکی دو نمونه از تقلب در مقاله که این‌جا گذاشته شد، خیلی‌ها را ترغیب کرده است که از طریق اینترنت و امکانات نرم‌افزاری (مانند docoloc) برخی مقالات منتشر شده را بررسی کنند و شباهت‌های خیلی زیاد و واضحی را در بیاورند، که یک نمونه از آن‌ها را در این‌جا قرار دادیم. هرچند از انجام این کار اکراه داریم، اما اگر تقلبی اثبات شود و هیچ شک و تردیدی در آن نباشد، قانوناً حق افشای آن‌را داریم. مثلاً اگر فردی مقاله‌ی تک‌نفره‌ای را در جایی چاپ کند که قابل دانلود باشد، و معلوم شود که کپی یک مقاله‌ی دیگر از نویسندگان خارجی است، این عملاً اثبات بدون انکار تقلب است. البته حتا در این شرایط هم علاقه‌ای به افشای متقلب نداریم.
آن‌چه در این مدت از بررسی مقالات دریافتی از طریق ایمیل به‌دست آمده، فهرستی از مجلاتی است که این مقالات را به‌سهولت چاپ می‌کنند:
- World Applied Sciences Journal
- American Journal of Applied Sciences
- Journal of Applied Sciences
- Pakistan Journal of Biological Sciences
- Medwell Journal of Biological Sciences
- ...
ظاهراً
۱- مجریان، روسای هیات تحریریه‌ی این مجلات عمدتاً عرب یا پاکستانی هستند.
۲- اکثرا در همین یکی دو سال گذشته شروع به‌کار کرده‌اند.
۳- برای چاپ هر مقاله پول خوبی دریافت می‌کنند.
۴- زمان دریافت و زمان قبولی مقالات (که فاصله‌شان معمولا کوتاه است) را در نسخه‌ی چاپ شده نمی‌آورند.
۵- این مجلات در جایی از آیاسآی ثبت شده‌اند. این یک علامت سوال بزرگ است که چرا مجله‌ای مثل «ساینتیا ایرانیکا» که ۱۷ سال است توسط دانشگاه صنعتی شریف منتشر می‌شود، هنوز نتوانسته است در آیاسآی ثبت شود. آقای دکتر محمد مهدیان دارد با تماس با این پایگاه علت ثبت این مجلات را جویا می‌شود، ولی به نظر می‌آید که این پایگاه پس از چاپ سر وقت تعدادی شماره از یک مجله و داشتن شرایط حداقلی‌ای که کسب آن ساده است آن مجله را در مرحله‌ی اول ثبت می‌کند و پس از یکی دو سال به بررسی کیفی آن می‌پردازد و در صورت داشتن IF مناسب و دیگر شاخص‌های کیفی آن را در فهرست اصلی قرار می‌دهد.
۶- سه مجله‌ی اول تقریبا در هر زمینه‌ای که فکر کنید مقاله می‌پذیرند و چاپ می‌کنند.
۷- در سایت برخی از این مجلات حتا آدرس پستی یا ایمیل مشخصی که بتوان با آن‌ها تماس گرفت نیست.
۸- این مجلات از عطش فراوان ایرانیان در ۳-۲ سال گذشته برای چاپ در مجلات آیاسآی نهایت استفاده‌ی مالی را می‌برند. این هجوم البته به دلیل مقررات غلط وزارت علوم و دنباله‌روی خیلی از دانشگاه‌هاست که بعضا هر تر دکتری ضعیفی را فقط با داشتن یکی دو مقاله‌ی آیاسآی قبول می‌کنند و هیات ممیزه‌ی بعضی از دانشگاه‌ها هم تنها از جمع امتیازهای مقالات آیاسآی یک عضو هیات علمی (و بدون توجه به کیفیت آن‌ها) او را به مرتبه‌ی بالاتر ارتقا می‌دهند. معاونت‌های پژوهشی برخی از دانشگاه‌ها هم به این مقالات جایزه‌ی خوبی می‌دهند. حتا شاهدیم که قبولی بعضی از این مقالات در رسانه‌ها ظاهر شده است.
بنابراین یک حالت «برد-برد-برد» ایجاد شده است: ناشران این مجلات به پول خوبی از نویسندگان ایرانی می‌رسند، برخی از این نویسندگان هم به مدرک دکتری و مرتبه‌های بالاتر دانشگاهی (شاید حتا دانشیاری و استادی) نايل می‌شودند، و آمار «تولید علم» هم که مورد علاقه‌ی شدید وزارت علوم است بالا می‌رود! هزینه‌ی این کار را هم عمدتاً معاونت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها می‌پردازند.
متاسفانه در خیلی جاها هم کیفیت مقالات و تقلبی بودن احتمالی آن‌ها بررسی نمی‌شود، در نتیجه امکان انجام تقلب علمی فراهم شده است.
خوب ما می‌خواهیم این مجلات را بررسی کنیم و نیاز به داوطلب داریم:
۱- هر کدام از این مجلات چه‌قدر «حق تالیف» می‌گیرند؟
۲-مسولان اصلی این مجلات چه کسانی هستند؟
۳- آیا اعضای هیات تحریریه از این‌که نامشان در آن‌جا ثبت شده مطلع‌اند؟ اخیرا نمونه‌هایی بوده که فرد کلاً اظهار بی‌اطلاعی کرده است.
۳- درصد پذیرش، طول دوران داوری و کیفیت آن چگونه است؟
۴- چگونه و در چه بخشی از آیاسآی این مجلات ثبت شده‌اند؟ مثلاً آقای دکتر مهدیان نتوانسته است نشانی از ثبت مجله‌ی AJAS در آیاسآی پیدا کند (با این‌که خود آن‌ها مدعی‌اند). برای این‌کار حتا می‌توان با مسولان آیاسآی تماس گرفت.
اگر داوطلب همکاری در این مطالع هستید (با مشخص کردن بخش مورد نظرتان) ما را با ایمیل با ذکر در بخش نظرات مطلع کنید. از هر نظر دیگر شما هم در این مورد استقبال می‌کنیم.
ضمناً گفتن این نکته هم خالی از لطف نیست که پس از شروع به کار این بلاگ، علاوه بر اقدامات نماینده‌ی WASJ و حتا تهدید او به بستن این سایت، از طرف مجله‌ی AJAS هم یک کمپن ارسال ایمیل به مقام‌ها و برخی اساتید دانشگاه صنعتی شریف آغاز شد تا بلکه نام این مجله از فهرست مجلات کم‌ارزش حذف شود؛ در این مورد بعدا بیش‌تر صحبت خواهم کرد.
تا بعد!
