خبر بسیار کوتاه است و در عین حال مهم. پایان‌نامه از دروس دوره کارشناسی ارشد حذف می‌شود و جای خود را به چند واحد تئوری می‌دهد. اکثر سایت های خبری با دیده تعجب این خبر را درج کرده‌اند. در این مجال جای آن نیست که از گذشته پرسیده شود که این موضوع از چه زمانی مطرح شده و چقدر کارشناسی شده و اصولا از نظر منطقی این کار چقدر به الگوی‌مصرف مربوط می‌شود. بهتر است از آینده‌ای صحبت کنیم که قرار است این طرح در آن عملی شود.
در دنیا تحصیلات دانشگاهی مقدماتی یا undergraduate (شامل دوره‌های فوق‌دیپلم و لیسانس) و تحصیلات تکمیلی یا postgraduate (فوق‌لیسانس و دکترا) کاملا از هم متمایز هستند. مهمترین عامل این تمایز انجام پژوهش است. دانشجوی تحصیلات مقدماتی در کلاس‌های دانشگاه و همینطور آزمایشگاه ها شرکت می‌کند تا بیاموزد چگونه روش‌هایی که پیشینیان برای حل مشکلات ابداع کرده‌اند را به کار گیرد. این دانشجو پس از پایان تحصیل می‌تواند آنچه که آموخته است را در عمل به کار گیرد.
در مقابل شرایط دانشجویان تحصیلات تکمیلی به طور کلی متفاوت است. این دانشجویان –بدون توجه به اینکه چند واحدهای درسی هم می‌گذرانند یا نه- یک کار پژوهشی کامل را تحت نطر استاد راهنمایشان می‌گذرانند و این خود تضمین می‌کند که در آینده به تنهایی قادر به انجام کارهای پژوهشی هستند. کار پژوهشی تنها استاد دانشگاه شدن و مقاله دادن نیست. تمام سازمان‌ها و صنایع بزرگ علاوه بر نیروهای کاردان نیازمند پژوهشگرانی هستند که فعالیت و توسعه سازمان بر پایه کار آنان می‌چرخد.
حال اجرای این طرح چه معایب و چه مزایایی دارد.
معایب:
1- کارشناسی ارشد از رده تحصیلات تکمیلی خارج می‌شود. فرق فارغ التحصیلان لیسانس و فوق‌لیسانس تنها گذراندن چند واحد بیشتر خواهد بود و هیچکدام سابقه پژوهشی جدی نخواهند داشت. همچنین دانشجویان دکترایی که پیش از آن هیچ پژوهشی انجام نداده‌اند، به هیچوجه کارایی مناسبی نخواهند داشت. امروزه تحصیل در مقطع دکترا و فوق‌لیسانس در جهان به سوی تنها پژوهش پیش می‌رود -کاری نداریم که چرا ما عکس حرکت می‌کنیم- و زمزمه اجرایی شدن آن در ایران هم به شنیده می‌شود. تصور کنید چهره دانشجوی دکترای پژوهشی را که برای اولین بار حضور استاد راهنمای خود رسیده است در حالی که اصلا نمی‌داند پژوهش چیست.
2- دیگر محدودیتی برای پذیرش دانشجو وجود ندارد و کلاس‌های پر از دانشجو این بار در مقطع کارشناسی‌ارشد امکان رسیدگی استاد به یک‌یک دانشجویان را سلب خواهد کرد.
3- همه می‌دانیم دانشگاه‌های ایران با سابقه نسبتا طولانی، کادر علمی باسابقه و دانشجویان با استعداد جای خوبی در رنکینگ جهانی ندارند ولی همین جایگاه امروزی هم مرهون مقالات نسبتا زیادی است که در آنها تولید می‌شود. عمده این مقالات حاصل پایان‌نامه دانشجویان کارشناسی‌ارشد است. به بیان دیگر با عملی شدن این طرح مقام دانشگاه‌های ایران به شدت افت نموده از آنچه امروز هست بدتر خواهد شد.
مزایا:
1- مشکل دستبرد علمی و خرید و فروش پایان نامه‌ها که اخیرا تبدیل به دغدغه‌ای شده بود از ریشه –تاکید می‌کنم کاملا از ریشه- حل می‌شود! وقتی پایان‌نامه و مقاله‌ای نباشد دیگر چطور می‌توان در انجام آن تقلب کرد.
2- گفته شده که پایان‌نامه موجب اتلاف وقت استاد می‌شود. اگر این گفته پذیرفته شود –و پژوهش این‌قدر بی ارزش باشد- طبیعتا استادان بایستی مانند معلمین تمام روزهای هفته وقت خود را در کلاس و پای تخته بگذرانند که البته این امر شرایط را برای جذب دانشجوی بیشتر در همه مقاطع دانشگاه‌ها فراهم خواهد کرد.
3- بعید به نظر نمی‌رسد این نکته در مورد دانشگاه‌های قدیمی مصداق داشته باشد اما دانشگاه آزاد و پیام‌نور می‌توانند بدون نگرانی جهت تامین استاد راهنما و مشاور به هر تعدادی دانشجوی فوق‌لیسانس بگیرند- خصوصا مشکل دانشگاه پیام نور که اول دانشجو را گرفته و بعد به فکر تامین استاد افتاده است-
حال با در نظر گرفتن این مزایا و معایب بنده هنوز نمی‌دانم که انجام چنین کاری به صلاح است یا خیر.
پیامی
در دنیا تحصیلات دانشگاهی مقدماتی یا undergraduate (شامل دوره‌های فوق‌دیپلم و لیسانس) و تحصیلات تکمیلی یا postgraduate (فوق‌لیسانس و دکترا) کاملا از هم متمایز هستند. مهمترین عامل این تمایز انجام پژوهش است. دانشجوی تحصیلات مقدماتی در کلاس‌های دانشگاه و همینطور آزمایشگاه ها شرکت می‌کند تا بیاموزد چگونه روش‌هایی که پیشینیان برای حل مشکلات ابداع کرده‌اند را به کار گیرد. این دانشجو پس از پایان تحصیل می‌تواند آنچه که آموخته است را در عمل به کار گیرد.
در مقابل شرایط دانشجویان تحصیلات تکمیلی به طور کلی متفاوت است. این دانشجویان –بدون توجه به اینکه چند واحدهای درسی هم می‌گذرانند یا نه- یک کار پژوهشی کامل را تحت نطر استاد راهنمایشان می‌گذرانند و این خود تضمین می‌کند که در آینده به تنهایی قادر به انجام کارهای پژوهشی هستند. کار پژوهشی تنها استاد دانشگاه شدن و مقاله دادن نیست. تمام سازمان‌ها و صنایع بزرگ علاوه بر نیروهای کاردان نیازمند پژوهشگرانی هستند که فعالیت و توسعه سازمان بر پایه کار آنان می‌چرخد.
حال اجرای این طرح چه معایب و چه مزایایی دارد.
معایب:
1- کارشناسی ارشد از رده تحصیلات تکمیلی خارج می‌شود. فرق فارغ التحصیلان لیسانس و فوق‌لیسانس تنها گذراندن چند واحد بیشتر خواهد بود و هیچکدام سابقه پژوهشی جدی نخواهند داشت. همچنین دانشجویان دکترایی که پیش از آن هیچ پژوهشی انجام نداده‌اند، به هیچوجه کارایی مناسبی نخواهند داشت. امروزه تحصیل در مقطع دکترا و فوق‌لیسانس در جهان به سوی تنها پژوهش پیش می‌رود -کاری نداریم که چرا ما عکس حرکت می‌کنیم- و زمزمه اجرایی شدن آن در ایران هم به شنیده می‌شود. تصور کنید چهره دانشجوی دکترای پژوهشی را که برای اولین بار حضور استاد راهنمای خود رسیده است در حالی که اصلا نمی‌داند پژوهش چیست.
2- دیگر محدودیتی برای پذیرش دانشجو وجود ندارد و کلاس‌های پر از دانشجو این بار در مقطع کارشناسی‌ارشد امکان رسیدگی استاد به یک‌یک دانشجویان را سلب خواهد کرد.
3- همه می‌دانیم دانشگاه‌های ایران با سابقه نسبتا طولانی، کادر علمی باسابقه و دانشجویان با استعداد جای خوبی در رنکینگ جهانی ندارند ولی همین جایگاه امروزی هم مرهون مقالات نسبتا زیادی است که در آنها تولید می‌شود. عمده این مقالات حاصل پایان‌نامه دانشجویان کارشناسی‌ارشد است. به بیان دیگر با عملی شدن این طرح مقام دانشگاه‌های ایران به شدت افت نموده از آنچه امروز هست بدتر خواهد شد.
مزایا:
1- مشکل دستبرد علمی و خرید و فروش پایان نامه‌ها که اخیرا تبدیل به دغدغه‌ای شده بود از ریشه –تاکید می‌کنم کاملا از ریشه- حل می‌شود! وقتی پایان‌نامه و مقاله‌ای نباشد دیگر چطور می‌توان در انجام آن تقلب کرد.
2- گفته شده که پایان‌نامه موجب اتلاف وقت استاد می‌شود. اگر این گفته پذیرفته شود –و پژوهش این‌قدر بی ارزش باشد- طبیعتا استادان بایستی مانند معلمین تمام روزهای هفته وقت خود را در کلاس و پای تخته بگذرانند که البته این امر شرایط را برای جذب دانشجوی بیشتر در همه مقاطع دانشگاه‌ها فراهم خواهد کرد.
3- بعید به نظر نمی‌رسد این نکته در مورد دانشگاه‌های قدیمی مصداق داشته باشد اما دانشگاه آزاد و پیام‌نور می‌توانند بدون نگرانی جهت تامین استاد راهنما و مشاور به هر تعدادی دانشجوی فوق‌لیسانس بگیرند- خصوصا مشکل دانشگاه پیام نور که اول دانشجو را گرفته و بعد به فکر تامین استاد افتاده است-
حال با در نظر گرفتن این مزایا و معایب بنده هنوز نمی‌دانم که انجام چنین کاری به صلاح است یا خیر.
پیامی
