جناب آقاي دكتر الستي
رئيس محترم مركز تحقيقات سياست علمي كشور
باسلام
احتراماً در بازگشت به نامه‌هاي مورّخ20/6/1387 حضرتعالي مبني بر معرّفي وبگاه Scimago، بدينوسيله اطّلاعات لازم به پيوست تقديم مي‌شود. اميدوار است كه مطالب ارائه شده، در راستاي معرّفي قابليّت‌ها و اعتبار آن وبگاه مفيد واقع شود.
در ابتدا لازم به توضيح است كه وبگاهِ SCImago، متعلّق به يك گروه پژوهشيِ مربوط به دانشگاه گرانادا در اسپانيا است كه با استفاده از اطّلاعاتِ مقاله‌ها و نشريّه‌هاي نمايه‌سازي شده در پايگاه Scopus، به ارزيابي و تحليل نشريّه‌ها و توليدات علمي كشورها و حوزه‌هاي موضوعي مختلف مي‌پردازد. بخش عمده‌اي از تحليل‌هايي كه توسّط اين وبگاه و به منظور ارزيابي نشريّه‌ها صورت مي‌پذيرد، از الگوريتم PageRank الگوبرداري شده است و در واقع سعي مي‌كند قابليّت پيدايي (Visibility) نشريّه‌ها را در پايگاه Scopus از سال 1996 به بعد نشان دهد.
شايان ذكر است كه الگوريتم PageRank، توسّط موتور كاوش Google نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در واقع به عنوان يكي از علائم تجاري Google به شمار مي‌رود كه پروانة ثبت اختراعات آن، با شمارة 6.285.999، در ادارة ثبت اختراعات و علائم تجاري آمريكا و به نام دانشگاه استنفورد به ثبت رسيده است. هدف اصليِ PageRank به عنوان يك الگوريتم تحليل پيوندهاي اينترنتي، "اندازه‌گيري" اهمّيّت نسبي يك مدرك در هر مجموعه (مثلاً در يك وبگاه يا يك نشريّه) است و به همين دليل، اين وبگاه، هر مدرك را بر اساس پيوندهايي كه از ساير مدارك دريافت كرده است، به صورت عددي وزن‌دهي مي‌كند. پايه و اساس آماريِ اين الگوريتم، توزيع احتمالاتي است. در توزيع احتمالاتي، براي هر احتمال اعدادي بين صفر و يك در نظر گرفته مي‌شود. بنابراين، احتمال 0.5 در اين الگوريتم به اين معني است كه براي وقوع يك چيز، به ميزان50% شانس وجود دارد. به بياني ديگر، 50% احتمال وجود دارد كه يك شخص با كليك‌هاي تصادفي كه انجام مي‌دهد، به مدرك مذكور هدايت شود. با توجّه به افزايش توجّه به روش‌هاي وب‌سنجي در مطالعات علم‌سنجي، اخيراً الگوريتم PageRank به عنوان يك جايگزين براي شاخص «ضريب تأثير» كه توسّط «مؤسّسة اطّلاعات علمي» مورد استفاده قرار مي‌گيرد پيشنهاد شده است و به دنبال آن نيز براي نخستين بار، اين الگوريتم در وبگاه eigenfactor.org به مورد اجرا درآمده است. به اين ترتيب، وبگاه eigenfactor.org، يكي از اوّليّن وبگاه‌هايي است كه براي تعيين ميزان اعتبار هر نشريّه، به جاي شمارش صِرفِ جمع استنادهايي كه به يك نشريّه صورت گرفته است، «اهمّيّت» هر استناد را بر اساس روشِ PageRank در نظر مي‌گيرد.
هم‌اكنون وبگاهِ SCImago، به عنوان يكي از وبگاه‌هاي مورد استفاده در مطالعات «وب‌سنجي»، بيش از پيش مورد توجّه متخصّصان علم‌سنجي قرار دارد. يكي ديگر از دلايل اهمّيّت يافتن اين وبگاه، گزارش‌هاي آماري مختلفي است كه با فورمتي كاملاً كاربرپسند و قابل انتقال به نرم‌افزارهاي تجزيه و تحليل آماري نظير Excel در اختيار قرار مي‌دهد و امكان مقايسه و تجزيه و تحليل وضعيّت توليدات علمي كشورها، موضوع‌ها، سازمان‌ها و ديگر شاخص‌هاي علم‌سنجي را فراهم مي‌سازد.
در نهايت بايد اذعان داشت، هر چند اين وبگاه نشريّه‌هاي تحتِ پوششِ پايگاه Scopus را كه هنوز درصد قابل توجّهي از آن‌ها از نظر Peer Review بودن از اعتبار لازم برخوردار نيستند به عنوان مبناي تجزيه و تحليل خود قرار مي‌دهد، امّا از طرفي ديگر، به دليل قابليّت‌هاي نرم‌افزاري مفيدي كه در اختيار دارد و همچنين به دليل توانمندي‌هايي كه در بخش بازيابي و انتقال اطّلاعات آن وجود دارد، روزبروز بر اهمّيّت آن افزوده مي‌شود و بنا به پيش‌بيني بسياري از متخصّصان علم‌سنجي، در آينده‌اي نه چندان دور، به عنوان رقيبي جدّي براي «مؤسّسة اطّْلاعات علمي» به شمار خواهد رفت.
گفتني است كه «گروه علم‌سنجيِ مركز تحقيقات سياست علمي كشور»، در بخش‌هايي از طرح تحقيقاتي خود در طرح تحوّل علم و فنّاوري كشور كه در راستاي تدوين نقشة جامع علمي كشور ارائه داده است، علاوه بر اين كه تجزيه و تحليلِ اطّلاعاتِ پايگاه‌هاي «مؤسّسة اطّلاعات علمي» را مبنا قرار داده است، بر اساس اطّلاعات وبگاه Scimago نيز به تجزيه و تحليل اطّلاعات پرداخته و نتايج آن را به عنوان اسناد پشتيبان، به گروه تلفيق ارسال كرده است.
با آرزوي توفيق‌هاي الهي
عبدالرضا نوروزي چاكلي
مديرگروه علم‌سنجي
23/6/1387
